This page shows large fragments of letters, written in 1945 from India, by Max Cassuto Izn,
my father, our grandfather/uncle, just after the end of the pacific war, when he was recovering from the hardships in the Japanese prisoner camps in Thailand and Birma, where the prisoners of war had to work as slave laborers at the so called Birma railroad. The letters are in Dutch - written in the so called "old spelling" - and when I have time I may produce an English translation. The letter contains quotations of a lost letter written to him by his wife Puck from Bandung.The first letter of Max Cassuto is on page 1 of the written landmarks

This photo was taken in Jan. 1946, after the miraculous reunion,

for which Max so longed for (as you can read in this letter), was

realized. Click on the picture for enlargement

Calcutta 1 Dec. '45

Lieve Vader, Moeder, Ernest, George,

Vandaag op Ernest's verjaardag werd ik met jullie brief d.d. 16/11 verrast.
Fijn, dat jullie het briefje van Robbie ontvangen hebben.
Ja, het is een lekker jochie en verlang ik er zoo naar hem eens in levende lijve te kunnen zien. Toen ik hem het laatst zag 24 Febr. '42 was hij nog echt een baby, die nog niet praten kon en alleen, aan het handje geleid, kon loopen.

Maar wie weet of ik ze nu wel eind van deze maand hier heb, hoewel de toestand in Bandoeng erg onrustig is en ik bang ben, dat er dan geen evacuatie's plaats vinden. Batavia zit nu stikvol evacueés uit midden en oost Java, die gestopt worden in overvolle kampen.
Ze waren voor Bandoeng bestemd, waar ruimte genoeg is, maar konden, door de onrust die in Bandoeng heerscht niet daarheen vervoerd worden.

Ja, het zal heel moeilijk zijn Puckje en Robbie uit die rotzooi te redden.
Mijn hoop is echter gestegen, omdat gisteren de Rapwi* hier een officieel telegram gezonden heeft naar Rapwi Batavia en Bandoeng van ongeveer de volgende strekking:

Urgently requested priority in sending Mrs Pik an Mrs Cassutto (volgen de adressen) by plane to Calcuta. Col. Pik and Lt. Cassutto are intending to sail for the U.K. (England). Please contact wives and send message when they leave Java to this office.

Je ziet we doen alles om ze hier te krijgen en meer dan we doen kunnen we niet doen.
Laten we hopen, dat dit telegram eventueele moeilijkheden zal uit den weg ruimen.
Het is een officieel stuk en kunnen ze dat niet deponeeren, wat ze wel zouden kunnen doen met een persoonlijk verzoek tot evacuatie.

Ik ben wel zeer bevoorrecht hier in Calcutta te mogen zitten.
De anderen zitten in Singapore dat tot berstens toe vol zit met Hollanders en andere
POW's en internees van Java en waar de voedselvoorziening moeilijk is of in Bangkok en de kampen rond Bangkok, waar het leven iets beter is dan onder de jap. We zitten hier met 12 Hollanders, 5 officieren en 7 anderen. We blijven hier tot eind December in Belvedere**. Dan moeten we ergens anders heen. Daar zorgt Rapwi wel voor.( ………….)

Nu iets uit Puckje's brief d.d. 17 Nov.:

De toestand hier is nog steeds zeer gespannen. Ook hier in Bandoeng is 't nu ernst.
Eenige (zelfs zeer vele) menschen zijn "getjintjangd"***). Dit gebeurt bij avond. Overdag durven de helden niet.
De boycott is op het oogenblik zeer hevig.
De inlanders bedreigen nu ook de Chineezen, en het gevolg is, dat je vrijwel niets kunt koopen. Uit angst sluiten ze al hun zaken.
Ook hier in het kamp is geen groenten te krijgen en krijgen we veel katjang idjoe soep, bruine boonen en vleesch uit het blik, maar geen groenten en fruit.
Toch ben ik nu blij, dat we in het kamp zitten, want nu krijgen we tenminste iets, terwijl de menschen buiten, die alles zelf moeten koopen, vrijwel niets krijgen kunnen.
Ik wisselde gisteren nog het laatste briefje Ned. Ind. geld in voor Japansch geld (ƒ 100 voor ƒ 300) dus kan ik weer even voort.
Ik ga nu morgen naar den Bragaweg (eenige straat in de stad, die nog te bezoeken is) en zal een paar schoentjes voor Rob koopen en trachten iets leuks te krijgen voor zijn St. Nicolaas. Alweer een sinterklaasfeest zonder jou: wat had alles toch anders kunnen zijn.

Je schreef dat je zoo veel goeds hebt ondervonden van de Engelschen. Gelukkig voor je! Helaas kunnen we dat hier niet van hen zeggen. Ze hebben een "nice smile" maar doen verder niets en zelfs eenige tientallen woorden zijn blijkbaar niet voldoende om hun machine op gang te brengen.
Er loopen hier honderden ghurka's rond, zwaar bewapend, maar ze doen niets. De Inlander gaat rustig zijn gang….

…. Ik heb toch zoo schoon genoeg van al deze verschrikkelijke rotzooi.
Excuseer het woord, maar ik ben het ook zoo beu. Vooral hier in het gezinskamp, waar al die gezinnen zoo gezellig bij elkaar zitten. Dat werkt niet mee om de tevredenheid op te wekken.
Hier zijn enkele prijzen. Kip (toen 't nog te koop was) ƒ 15, Schoenen tusschen ƒ 40 en ƒ 60. Eieren ƒ 1,50 per stuk. Tomaten ƒ 0,40 p. stuk. 1 portie nassi goreng ƒ 7,50. Een gebakje ƒ 1, 1 k. vleesch ƒ 25,-." Tot zoover Puck's brief.



Die prijzen hebben jullie in Holland ook gehad, maar 't ellendige is, dat Puckje geen geld meer heeft, maar gelukkig krijgt ze eten van de Rapwi.

Ik kan wel aan haar brieven merken, dat ze zoo langzamerhand aan het eind van haar geestkracht is. Als ze nu maar gauw hier komt, kan ik haar flink verwennen.
Het vervelende is dat ik tot 25 Nov. nog hoop had naar Java te kunnen komen, althans naar Singapore en ik dat haar steeds geschreven heb, zoodat ze bang was hierheen te komen, vreezende mij dan hier in Calcutta te missen. Zoodra ik wist, dat ik hier niet weg kon heb ik haar 25/11 getelegrafeerd, dat ze alles moest doen om hierheen te komen. Daarop volgde 30/11 het officieele Rapwi telegram. Laat ons dus hopen, dat ze al onderweg is.

Ik hoop, dat jullie bij ontvangst dezes al op den Badhuisweg zullen zitten.
Wat zal dat een luxe zijn om na al die ellende weer in een eigen home te hebben.
Daar kan ik ook zoo heel erg naar verlangen en hoop ik begin volgend jaar bij jullie te zijn. Puck schrijft dat geen Hollanders op Java worden toegelaten, dus kan ik volgens mij gerust naar Holland komen en daar aan den slag gaan. Bovendien zullen ze niet juist om mij verlegen zitten, die zich nog niet de oude voelt.

Nu, lieve menschen, het is weer een lange brief geworden. Schrijf terug via Netherlands Consul 27 Dalhouse Square Calcutta, niet via Bombay, dat duurt te lang. Heel veel liefs en een omhelzing van als steeds jullie liefh. Max.

(in de marge) Laatste brief was 30/11 met kiekje erin.

* Rapwi = "Reallocation of Allied Prisoners of War and Internees", organisatie die de ex-krijgsgevangen weer terecht moest brengen

**Belverdere: het paleis van de
onderkoning van Brits Indie wanneer hij Calcutta bezocht, in de Tweede Wereldoorlog hoofdkwartier van de RAF en na de oorlog opvangkamp en herstellingsoord voor ex-krijgsgevangen. Hier verbleef Max Cassuto de eerste maanden na zijn krijgsgevangenschap totdat hij werd overgebracht naar het Alipore Transit Camp in Calcutta.
Belvedere, the palace of the viceroy of India when visiting Calcutta; during World War II headquarters of the RAF en after temporarily destined for reception and recuperation of ex-POW's. Here stayed Max Cassuto for the first couple of months after captivity, untill he was transferred to the Alipore Transit Camp in Calcutta.
I believe it's now a hotel.

Het plaatje is uit de welkomstfolder voor de krijgsgevangen. Klik erop en je ziet de hele folder, click on the picture to see the welcoming folder for the POW's

***"getjintjangd" = met kling om het leven gebracht

Calcutta 4 Dec. 45

Lieve Allemaal,

Sinds jullie brief d.d. 16/11 niets meer gehoord.
Ik heb echter wel de indruk, dat jullie brieven allemaal doorkomen.
Ook Ernest's tweede brief uit Ashton Hayes ontvangen, waarin het programma der feestelijkheden door de Hollandse studenten aan de bewoners v.h. dorpje aangeboden en de tekst van twee van zijn liedjes. Ik vind ze heel aardig en ben blij dat hij het daar zoo naar zijn zin heeft.
Na Puck's brief d.d. 17/11 niets meer gehoord.
………………………………………………………….
Net bericht, dat de Indonesiërs in Bandoeng een huis, waarin 14 Holl. vrouwen zaten om hun geld in brand gestoken hebben. Allen levend verbrand. De toestand wordt er steeds erger. Ik heb weinig lust verder te schrijven. Excuseer me! Veel liefs en innig omhelsd als steeds jullie Max.

c.o Netherlands Consulate, 27 Dalhouse Square, Calcutta

Calcutta 8 Dec. '45

Lieve Vader, Moeder, Ernest en George,

Allereerst hartelijk gefeliciteerd met George's zestienden verjaardag.
Ik hoop, dat jullie op dien dag al in het nieuwe huis op den Badhuisweg zullen zitten en het op de bekende wijze zullen vieren.

Ernest zal denkelijk niet aanwezig zijn en nog in Engeland zitten. Ik kreeg juist een brief van Wim. V. E. van 27/11, meldende dat Ernest bij hen logeert en dat hij op kosten van de Hebrew Christian Society in Glasgow mag gaan studeeren. Fijn is dat voor hem!
(...............................)
Ik heb vandaag een request opgesteld verzoekende om hier te mogen blijven tot Puck en Robbie hier zijn aangekomen om dan met hen naar Holland te gaan en om, als hun evacuatie hierheen onmogelijk blijkt, vergunning te krijgen zelf rechtstreeks van hier naar Holland te mogen vertrekken.
Ik heb gezegd dat ik me nog niet fit voel om in de Tropen te werken, dat ik 2 ½ jaar lang beri2 gehad heb en dat de dokter gezegd heeft, dat ik in hypernerveuzen toestand ben. Verder dat de Britsche autoriteiten geen bezwaar tegen mijn verblijf hier hebben en dat ze ten allen tijde bereid zijn mij passage naar Holland te verschaffen. Dat Puck en Robbie 3 ½ jaar geïnterneerd hebben gezeten en vooral Robbie het laatste half jaar veel met ziekten te kampen heeft gehad, kortom, ik heb alles eerlijk gezegd zooals het is.
Dat request wordt door een Holl. kapitein die van Colombo op weg naar Java is meegenomen om het aan de Holl. autoriteiten in Singapore te overhandigen. Meer dan ik gedaan heb kan ik niet doen. Alleen afwachten. Ik hoop nu van dien kapitein het resultaat te hooren.
Hij gaat a.s. Maandag weg en zal ik binnen 14 dagen weten waar ik aan toe ben.
1. of Puck en Robbie hier mogen komen,
2. Zoo ja, of we gezamenlijk naar Holl. mogen. Dat zal dan wel.
3. zoo neen, of ik dan zelf van hier naar Holland mag vertrekken. Dan kunnen Puck en Robbie volgen.
4. als ook sub 3. niet toegestaan wordt, of ik dan ook naar Singapore terug moet. Dat zal dan zeker gebeuren, want er is hier al een telegram ontvangen dat ons naar Singapore ontbiedt.

Je ziet, hoe moeilijk alles in zijn werk gaat. De berichten uit Bandoeng zijn verschrikkelijk en lijkt me de kans voor Puck om geëvacueerd te worden met dien voortdurenden oorlogstoestand daar zeer gering. Te meer daar ze in een z.g. "militair" kamp zit en dus "beschermd" wordt. Lach niet, want ik geloof dat die bescherming bestaat uit de Holl. mannen die in dat kamp wonen of misschien een handje vol Ghurka's. Als je weet dat de Engelschen 3 Bataljons aan troepen in Bandoeng hebben begrijp je wel hoe het met die "bewaking" gesteld is.
Ik prepareer me er maar op, dat ik naar Singapore moet en daar wel weer een paar maanden moet gaan zitten niets doen.

Het is vandaag precies 4 jaar geleden, dat ik van huis ging. Een tijd he, en het ziet er niet naar uit, dat ik gauw "thuis" zal komen. Zoodra ik wat nader weet zal ik jullie schrijven.
Dag, lieve menschen. Hartelijk omhelsd en veel liefs jullie Max.

(in dezelfde envelop: )
Calcutta 9 December 1945

Lieve George,

Heel hartelijk gefeliciteerd met je zestienden verjaardag, die je denkelijk in het nieuwe huis zult vieren. Wat zal dat een gezelligen avond worden, met veel kennissen op bezoek.

Herinner je je nog hoe we vroeger de verjaardagen plachten te vieren.
's Avonds aten we rijsttafel, Moeder zorgde voor de rijst en sajoer en de sambalans werden bij Oesin besteld.
Om een uur of acht kwam het bezoek, de v. Zuidens, de van Emdens, den Heyers, tante Meta, oom Jaap, tante Es, Hetty en Dé. *
Ernest maakte muziek op de guitaar.
Er werd gezongen, en vooral gegeten en gedronken. Dat eten en drinken zal we op dezen eersten verjaardag in vrijheid niet zoo'n groote rol spelen, maar Moeder zal wel zorgen, dat het echt gezellig wordt en misschien heeft ze wel wat lekkers voor dezen heugelijken dag bewaard.

Wat jammer, dat ik er niet bij kan zijn!
Ik heb geen idee hoelang het nog zal duren eer we naar Holland komen.
Alles hangt er vanaf of ik spoedig bericht krijg of Puck al dan niet hier kan komen.

Wat zal Robbie blij zijn met je beren, George en met dat mooie blauwe zitje.
Hij zal wel niet veel speelgoed hebben. Weet je, dat ik me die twee beren van je heel goed herinner. Ze stonden altijd op het rekje van je opklapbed. En weet je nog wel, als je opklapbed naar beneden was, had je met dat blauwe zitje ook niet veel ruimte meer om je in dat kamertje te bewegen!

Zeg, George, heb jij geen muzikalen aanleg? Of laat je dat maar aan Ernest over.
Ik hoorde van Ernest, dat je het heel goed met hem kan vinden.
Dat was vroeger wel anders, hé. Vooral aan de ontbijttafel voor het naar school gaan, konden jullie het behoorlijk aan de stok hebben.

Ik geneerde me zoo voor mijn slechte Fransch, dat ik een tijd geleden een Fransche grammaire gekocht heb. Ik ben vol moed er aan begonnen, maar den laatsten tijd staat mijn hoofd nergens naar en zeker niet naar studeeren. Maar ik hoop, dat ik tegen den tijd dat ik naar Holland kom, je, wat mijn kennis van het Fransch betreft, weer onder de oogen durf te komen.

Je cadeautje houd je tegoed, dat neem ik wel naar Holland mee. Schrijf maar wat je wil hebben, het moet niet te groot zijn.

Nu beste kerel, ik hoop, dat je een echt gezelligen dag zult hebben. Ik zal in gedachten er zeker bij zijn. Zal je er voor zorgen den eersten prijs op de voordrachtswedstrijd weg te sleepen.
Dag, George, heel veel liefs van als steeds je Max.

* Zie de foto galleries

Calcutta 13 Dec. 45

Lieve Vader, Moeder, Ernest, George,

Tot onze groote blijdschap kwam vanochtend een telegram van het Alfsea commando in Singapore waarin toestemming werd verleend tot de evacuatie van Mevr. Pik* en Puck naar Calcutta.
Eerlijk gezegd had ik niet gedacht, dat dat zou gebeuren: maar we zijn er nog niet.
Nu moeten ze trachten te zien weg te komen, en daar zijn vliegtuigen voor noodig.
En zijn die met die gespannen toestand in Java ter beschikking?

Verder wordt Belvedere** eind v. deze maand gesloten en waar we dan heen moeten weet ik niet. De Engelschen, voor wier medeleven en medewerking ik niet genoeg woorden van lof kan vinden, hebben toegestaan dat we voorloopig hier blijven, want officieel hadden we naar Singapore moeten gaan.

(...............)
Tot nu toe hebben we v.d. Engelschen paymaster 55 Rupee's per week ontvangen.
Daar kan je ook geen bokkesprongen van maken. De Consul is niet gemachtigd ons iets uit te betalen. We zijn in alles aangewezen op de Engelschen van wier gastvrijheid we nu al 4 maanden profiteeren.

Zoo juist ontving ik jullie brief d.d. 27/11. O, wat hoop ik, dat mijn plan lukt en we over een korten tijd bij jullie zijn. Je weet niet hoe een behoefte ik heb aan geestelijken rust.
Ik ben totaal op. De laatste maanden hebben een te groote wissel op mijn zenuwen getrokken. Het is ook niet prettig om zoolang van de liefdadigheid van anderen i.c. de Engelschen te moeten leven.
(....................)
Echt blij ben ik voor Vader dat hij een schrijfmachine op de kop heeft kunnen tikken.
Ik zou zoo graag, als ik er voor gelegenheid krijg den Holl. meesterstitel willen halen.
Dan kan je me fijn helpen, Vadertje. Heb je je uitgebreide bibliotheek nog.

Maar eerst moet ik wat tot rust komen, want zelfs kost het me nu moeite om me te concentreeren op het schrijven van een brief. O, ik kan het me niet voorstellen, dat ik misschien over een paar weken bij jullie zal zijn. 't Is te mooi om waar te zijn.
Als ik nu maar gauw toestemming krijg uit Singapore om naar Holland te gaan.

Ik maak nu van de gelegenheid gebruik om jullie een gelukkig kerstmis, een zalig uiteinde en een zeer voorspoedig nieuwjaar toe te wenschen. Moge we in het begin van 1946 hereenigd worden en eindelijk een betere toekomst tegemoet gaan. Geef de hartelijke groeten aan de van Emdens en andere bekenden en weest zelf hartelijk omhelsd door jullie liefh. Max.

(in de marge: )
Weet je, dat het nu "winter" in Calcutta is en behoorlijk koud kan zijn.

Als Puck en Robbie hier zijn aangekomen zend ik telegram "arrived".
Adresseer voortaan c/o Dutch Consulate 27 Dalhouse Square 27 Calcutta.

Puck en Robbie kwamen inderdaad aan en wel op 4 januari 1946. Lees hierover de pagina met het verslag van Puck en citaat uit Max zijn brief hierover

* Mevr. Pik, echtgenote van Overste Pik, die samen met Max in Calcutta zat; Max was goed bevriend met de overste die hij bij de koosnaam "Broesje" noemde, afkorting van Obroes = Maleis voor Overste. Later bleek dat stom toevallig zijn dochter Gonnie in de naoorlogse jaren de bovenetage van Badhuisweg 86 zou betrekken

**Belvedere, zie boven. Max zou na sluiting van Belvedere in het Alipore Transit Camp komen, waar in januari 1946 ook Puck en Rob zich bij hem zouden voegen, wat in latere brieven nog wel aan de orde zal komen.